Domalan mantarı

Domalan mantarı
Domalan Mantarı Nasıl Tanınır? Domalan Mantarının Kokusu Nasıldır? Domalan Mantarı Nerelerde Yetişir? Domalan Mantarı Ne Zaman Toplanır? Domalan Mantarı Nasıl Tüketilir? Domalan Nasıl Toplanır? Domalan Mantarının Faydaları Nelerdir?

Domalan Mantarı – Rhizopogon luteolus
Terfeziaceae familyasından gelen domalan, toprak altında yumru şeklinde yetişen yer mantarı olarak da tanınan bir mantar türüdür. Yenilebilir bir mantar olan domalan, bazı yörelerde patates gibi bitki olarak tanımlanır. Küre şeklinde basık ve dalgalı bir biçime sahip olan mantar, soluk kırmızı, soluk sarı veya nadiren gül renginde olur. Halk arasında keme, domalan, tombalak, topalak, geme, kumiadıyla tanınan domalan, dünyanın çok az bir bölgesinde yetişir ve ekonomik değeri oldukça yüksek olan bir mantardır.

Domalan Mantarı Nasıl Tanınır?
Şapka : Mantar, küremsi, birazca uzun ve armut veya soğan, patates şeklinde, 3 cm kadar ceviz büyüklüğündedir. Yüzeyi derin, dar oluklu, labirent gibidir. Dış kısmı kösele gibi, esnek ve sarı esmer renktedir. Gençken saman rengindedir, daha sonra esmer ve pas rengine değişir. Yüzeyi ince tüylüdür, bilhassa dibinde, bükülmüş yuvarlak, ince esnek iplikler vardır.

Etli Kısım : Yarıklı, katı ve başlangıçta beyazımtraktır, daha yaşlandığı zaman zeytin yeşili kahverengi olur ve lapa gibi bir kitle halinde erir. Kuruyunca oldukça serttir ve renk bakımından sarımtraktır.

Domalan mantarının bir başka türü de, Rhizopogon rubescens olarak adlandırılan mantardır. Bu mantar da toprak içinde gelişir.

Rhizopogon Rubescens
Bu Domalan mantarı türünde; Mantar toprağa tamamen gömülü veya kısmen dışarı çıkmış olabilir. Büyüklüğü 4 x 7 cm kadardır. Düzensiz şekilde küre gibidir. Toprak altında iken genç mantar saf beyazdır, bastırılan kısımları gül rengi ila pembeye döner. Toprak dışına yeni çıkartılanlar önce beyazdır, daha sonra yukarı kısmı zeytin yeşili lekeli sarımtrak, aşağı kısmı beyazımtrak olur, yaşlı nümuneler daha da koyulaşır, kuruyunca kahverengi veya siyah lekeli esmer bir renk alır.

Spor izi: Açık esmerimtrak sarıdır.

Dış Kısım: Yüzey hemen hemen düzgündür, fakat bazı sırtlar, kanallar ve çöküntüleri vardır. Yarım milimetre kadar kalınlıkta, taze iken saf beyazdır, kesildiği zaman et gibi pembeye veya gül rengine döner. Yapışkan olmayıp, birçok kahverengi kristaller ve sıkı şekilde bir araya gelmiş ipliklerden ibarettir.

İç Kısım: Taze iken saf beyazdır, bastırıldığı zaman pembemsi olur, ancak zaman gelince kesilen kısımlarda pembelik kaybolur ve yaşlı nümuneler kesildiği zaman soluk kahverengileşir, kuruyunca soluk zeytin yeşili rengini alır. Oldukça katı ve dayanıklıdır. Önceleri tadı ve kokusu yoktur. Kurutulanlar da kokusuzdur, kendi kendine yok olmakta olan nümuneler çürümekte olan elma veya çilek gibi güzel bir kokuya sahiptir ki bu durumda mantar böcekler tarafından istila edilmiş haldedir.

Domalan Mantarının Kokusu Nasıldır?: Önceleri zayıftır, daha sonra gübre suyu veya hayvan pisliği gibi fenadır.

Domalan Mantarı Nerelerde Yetişir?: Oldukça nadir bulunan bu mantar her yerde yetişebilir. Özellikle kumlu iğne yapraklı ve çam meşçereleri toprağında yapısı toprak içinde olmak üzere gelişir. Rhizopogon Rubescens olan türü kumlu çıplak topraklarda ve- ya ince çayırlıklarda, daima çam, sedir ve meşe ağaçlarına yakın ve bunların altındaki toprak üzerindeki gevşek ölü yaprak tabakasının hemen altında gelişir.

Domalan Mantarı Ne Zaman Toplanır? : Temmuz-Ekim ayları arasında görülür. Rhizopogon Rubescens olan türü kışın ve sonbaharda toplanır.

Domalan Nasıl Toplanır?
Domalan bazen toprağı çatlatarak toprak yüzeyine de çıkar. Bazı yörelerde ince bir toprak tabakasının altında geliştiği için kolayca toplanabilir. Bazı yörelerde ise kumi otu denilen otla birlikte büyüyen mantar, toprağın yüzeyinden belli olmaz ve otla birlikte sökülerek çıkarılır. Domalan mantarı saklanmak istendiğinde ise temizlenip dilimlenir veya bütün halinde uzun süre buzlukta saklanabilir.

Domalan Mantarı Nasıl Tüketilir?
Domalan mantarı diğer mantar türlerinin kullanıldığı her yemekte kullanılabilir. Oldukça kolay soyulan bir kabuğa sahip olduğu için kabuğu soyularak ızgarada, tavada veya farklı sebzeler ile birlikte yemek olarak pişirilebilir. Çiğ iken kokusuz olan domalan mantarı pişirilmeye başlandığında etten daha güzel kokar.

Kavurma olarak da hazırlanabilen domalan özellikle makarna soslarına katılır ve omletin içine de eklenir. İç Anadolu?da sulu yemeği ve böreği yapılan mantar, dünya mutfaklarında yemeklere tat vermek için rendelenerek kullanılır. Şifalı özellikleri ile de kullanılan mantar, akdiken yaprağı ve Frenk maydanozu gibi malzemeler ile şerbet ve lapa yapılarak yenir.

Domalan mantarı araması

Domalan Mantarının Faydaları Nelerdir?
– Domalan mantarı tirmit mantarı ve şitaki mantarı gibi yüksek kolesterole iyi gelir.
– Şahtere otu ile birlikte hazırlanan domalan mantarı omuriliği kuvvetlendirmek için doğal ilaç olarak kullanılır.
– Domalan mantarının afrodizyak etkiye sahip olduğu bilinir.